Dạy học mô phạm qua nhìn là một hình thức bắt chước tồn tại trong Động tác sư phạm mang tính truyền nghề của giáo dục nghệ thuật đã từ lâu. Trong cuộc sống, chúng ta thấy nhiều điều được nhận thức thông qua cách bắt chước. Trẻ con lớn lên, nhận thức sự vật, hành động, kể cả tiếng nói đều thông qua bắt chước người lớn. Trong sư phạm thanh nhạc có nhiều quan điểm khác nhau về phương thức Dạy nghề truyền nghề. Có lớp học, Thị phạm được coi là phương thức chủ yếu của Cách thức giảng dạy, ở đó thầy giáo hát mẫu và không cần giảng giải gì nhiều. Ngược lại, ở lớp học khác thì không bao giờ nghe thấy tiếng hát làm mẫu của thầy giáo. Vậy trong giảng dạy thanh nhạc có nên sử dụng Phương pháp Thị phạm hay không?
Chúng ta biết rằng, Hoạt động Thị phạm đã được sự dụng trong sư phạm thanh nhạc từ những thế kỉ xa xưa và đã mang lại những hiệu quả to lớn.
Nguyên tắc “hãy hát như tôi hát” được tồn tại lâu dài tới ngày nay trong nhiều trường phái thanh nhạc tiên tiến. Tuy nhiên, Cách thức để học sinh bắt chước cũng đã bị phê phán. Vấn đề là ở chỗ, học sinh không chỉ bắt chước những âm thanh có chất lượng cao, mà còn bắt chước luôn cả những khuyết điểm của thầy. Thường thị học sinh không chỉ bắt chước cách phát âm và điều khiên âm thanh, mà còn vô tình bắt chước cả âm sắc giọng hát của thầy giáo. Hệ thống đào tạo thanh nhạc của Việt Nam mới phát triển mấy chục năm nay nhưng cũng đã chứng kiến không ít trường hợp học sinh bắt chước thầy giáo một cách khá triệt để, một số trường hợp khi học lên bậc cao hơn, chuyển sang thầy giáo khác đã phải mất nhiều thời gian để sửa chữa lại những khiếm khuyết do Hoạt động Dạy học mô phạm qua nhìn “tích cực” của thầy giáo trước. Những khuyến khuyết về Động tác Thị phạm là có thật nhưng chưa đủ cở sở để phủ nhận Hoạt động truyền thống này. Bởi Thị phạm sẽ rất có giá trị nếu sự dụng đúng Phương pháp, kết hợp với Hoạt động giải thích mang tính lý luận.
Trường nhạc Việt Thương Music
Cách thức này tác động một cách trực giác tới các giác quan của người học. Qua đó, người học nắm bắt những yếu tố có thể là những tín hiệu về việc đó phải làm như thế nào như: nhìn, nghe, hưng phấn cảm xúc khi nghe những âm thanh đúng – tất cả những điều đó làm hưng phấn, động viên để người học vượt qua những nhiệm vụ phức tạp. Kết quả đó không thể đạt được bằng bất cứ sự giảng giải nào. Thị phạm tác động đến lĩnh vực cảm xúc và cơ quan cảm xúc (hệ thống tín hiệu thứ nhất). Những con đường này của sự tác động được tiếp nhận theo nhiều kiểu khác nhau. Một số người cho rằng, một lần làm mẫu, hơn trăm lần giải thích. Đối với những người này, Hoạt động Dạy nghề truyền nghề đặc biệt thuyết phục. Nhóm người khác, (có thể thiếu khả năng Thị phạm) đối với họ trước hết phải hiểu nhiệm vụ một cách có ý thức. Chúng ta biết rằng thuộc tính đó tồn tại ở con người theo những cấp độ khác nhau. Những cấp độ thứ nhất quan hệ đến những nghệ sĩ, cấp độ thứ hai là những nhà tư tưởng. Ở đa số người phát triển khả năng này, khả năng khác, nhưng nó tồn tại ở tỷ lệ khác nhau. Ở một số người có khả năng vượt trội nắm bắt được những ấn tượng trực tiếp, họ dễ dàng bắt chước, số người khác lại chỉ nắm được, chỉ hiểu được tất cả sau khi đã thực hiện những diều đó qua thực tế.

Chúng tôi cho rằng, học sinh không nghĩ đến nguyên cớ của những tác động nào đến phần nào của cơ quan phát âm mà họ đạt được những hiệu quả ẩn chứa bên trong. Nhận thức có thể đến muộn hơn sau nhiều lần bắt chước đạt kết quả. Khi tìm được sự phối hợp được củng cố bằng con đường nhắc lại nhiều lần, nghĩa là nắm được qua thực hành. Nếu nhận thức không có sự phân tích hoạt động của cơ quan phát âm, thì sự tìm kiếm của bắt chước, mô phỏng sẽ chỉ đứng lại ở tình trạng vô thức và sẽ xuất hiện phản xạ như là hậu quả của một khái niệm thính giác mà thôi. Do vậy, những sự phối hợp vô thức có thể dễ bị mất đi, bị sau lệch đi, trong khi đó thì những hoạt động thực hành thông qua nhận thức sẽ bền vững hơn.
Tất nhiên, sự bắt chước thông qua Dạy học mô phạm qua nhìn của thầy giáo không phải là phương thức bắt buộc trong huấn luyện thanh nhạc.
Lịch sử đã chứng minh rằng, những nhà sư phạm thanh nhạc tài năng như Francesco Lamperti (1813 – 1892) nói chung không phải là ca sĩ, và còn nhiều nhà sư phạm thanh nhạc nổi tiếng ở Ý xuất thân là những chỉ huy opera chuyên nghiệp, những người này không áp dụng phương thức Thị phạm trong huấn luyện thanh nhạc, nhưng học trò của họ đã làm nên những vinh quang tuyệt đỉnh cho nền thanh nhạc của Ý. Tuy nhiên, đối với nền sư phạm thanh nhạc còn non trẻ ở nước ta, các giảng viên thanh nhạc đều trưởng thành từ những sinh viên tốt nghiệp xuất sắc được giữ lại trường và trưởng thành các giảng viên thanh nhạc. Đa số trong các giảng viên này còn chưa tích lũy được nhiều những kinh nghiệm sư phạm, chưa đọc nhiều những lý luận sư phạm và đặc biệt chưa được kiểm nghiệm những kiến thức sư phạm trong thực tế. Đối với những giảng viên thanh nhạc trẻ không thể bỏ biện pháp Dạy nghề truyền nghề, vấn đề là ở chỗ chỉ nên Thị phạm cho những học sinh, sinh viên có giọng hát tương tự như giọng hát của mình. Trong khi Dạy nghề truyền nghề cố gắng giảng giải cho học sinh, sinh viên những tiêu chí của âm thanh bằng những hiểu biết về lý thuyết một cách đơn giản để học sinh, sinh viên có thể hiểu rộng hơn những yêu cầu cụ thể của một âm thanh. Để đạt được tiêu chí giảng dạy một cách khoa học thông qua biện pháp Dạy học mô phạm qua nhìn, thầy cô giáo phải tự lý giải được âm thanh, câu hát Dạy nghề truyền nghề của mình sao cho được chuẩn cả về tiêu chí âm thanh cũng như tiêu chí thẩm mỹ cần có. Cố gắng tránh bắt học sinh bắt chước mình một cách áp đặt như trên đã nêu: “hãy hát như tôi hát”, mà cần phải dạy học sinh: “hãy hát như tôi nói”.
Xem thêm:
Khóa học thanh nhạc

View more random threads: